Brzoza – drzewo o niezwykłych właściwościach

Brzoza – polskie gatunki

W Polsce spotkamy 7 podstawowych gatunków brzozy. Podstawowym i najpupolarniejszym jest brzoza brodawkowata. To również najbardziej cenna odmiana pod kątem medycznym. Osiąga nawet 25-30 metrów wysokości i żyje do 120 lat. To właśnie na niej rośnie charakterystyczna, łuszcząca się, biała kora. Z kolei jej wiotkie gałązki pokryte są tzw. brodawkami. Na jej drobnych liściach znajduje się wosk wykorzystywany przez pszczoły do produkcji propolisu. W lasach rośnie najczęściej, sąsiadując z sosnami. Nie jest wymagająca, często wyrasta na piaszczystych, jałowych i suchych glebach. Ma dużo pododmian, które nadają się do uprawy w ogrodach. Jedną z nich jest Youngii. Dorasta do około 4 metrów, ma zwisające pędy i płaczącą sylwetkę. Z kolei krzewiastą odmianą, osiągającą do zaledwie 1,5 metra jest Trost's Dwarf. Ma mocno wykrojone liście. Inne ciekawe odmiany to: Laciniata, Golden Cloud, o nietypowych żółtych liściach, a także Purpurea, czy Spidre Alley. Wszystkie te odmiany należą do jednego gatunku brzozy brodawkowatej. Kolejnym, często spotykanym jest brzoza pożyteczna. Osiaga podobną wysokość i ma również białą korę. Wśród jej odmian najmniejszą jest Long Trunk, która rośnie do ok. 3-5 metrów wysokości i ma zwisającą koronę. Brzoza do ogrodu Do niewielkich ogrodów powinniśmy wybrać te, które nie osiągają rozmiarów dorosłego drzewa. Do nich należą odmiany brzozy czarnej i nadrzecznej. Choć gatunki te to pełnowymiarowe, wysokie drzewa, niektóre odmiany są niskie. Tak jest w przypadku Summer Cascade. To niewielkich rozmiarów drzewko, które oprócz białej kory ma charakterystyczne, pomarańczowe odbarwienia. Rośnie do 3-5 metrów. Są jeszcze: bardzo podobna Tecumseh Compact, czy Shiloh Splash, wyróżniająca się białozielonymi, niewielkimi liśćmi. Ta jednak osiąga wysokość do 8 metrów. Jeśli z kolei marzymy o rzeczywiście małym drzewku, możemy sięgnąć po brzozę niską lub karłowatą. Niska jest gęstym krzewem rosnącym do 2 metrów, karłowata to miniatura – osiąga do 1 metra wysokości. Nie przypomina klasycznej brzozy – to krzewiasty gatunek i ma płożące się pędy. Z kolei jej nietypowa odmiana Golden Treasure ma kulisty kształt i żółte liście, a jej młode pędy barwią się na czerwono.

Brzoza – uprawa w ogrodzie

Drzewka nie mają szczególnych wymagań co do podłoża. Dobrze radzą sobie w słabej, mało żyznej i suchej glebie. Podstawowym warunkiem do prawidłowego rozwoju jest jedynie nasłonecznienie. Brzozy dobrze czują się w dobrze oświetlonych miejscach. Jeśli natomiast zdecydujemy się na posadzenie gatunków niskich, krzewiastych – te mają nieco wyższe wymagania. Wszystkie jednak doskonale znoszą wysokie i niskie temperatury i trwają przez polskie cztery pory roku. Co warto podkreślić, rośliny te bez względu na gatunek posiadają płytkie ukorzenienie. Oznacza to, że są wrażliwe na przesadzanie i źle to znoszą. Co więcej, niewiele roślin przetrwa w ich sąsiedztwie. Ich płytki system korzeniowy zabiera dookoła wodę i składniki mineralne potrzebne do wzrostu. Dlatego inne rośliny ozdobne warto sadzić w znacznym oddaleniu od brzóz. Odmiany karłowate można także uprawiać w donicach. Cięcie brzozy najlepiej przeprowadzać latem lub na koniec zimy. Drzewka należy jedynie przycinać kosmetycznie, jeśli korona zbytnio się rozrośnie. Z natury jednak mają ładny kształt. Trzeba unikać ścinania gałęzi wiosną, ponieważ wówczas drzewo wydziela dużo soków. Brzoza i jej składniki lecznicze. Co warto pozyskiwać? Najbardziej znanym składnikiem o właściwościach prozdrowotnych uzyskiwanym z brzozy jest sok. Ma on wiele składników wzmacniających ludzki organizm, wpływających korzystnie na przemianę materii, a nawet wspomagających pracę serca. Sok z brzozy zapobiega także kamieniom moczowym - może znacznie ograniczyć ich wytwarzanie. Ma silne działanie wspierające nerki. Usuwa obrzęki spowodowane ich nieprawidłową pracą. Ma w sobie witaminy i minerały oraz przeciwutleniacze (działają antystarzeniowo). Wspomaga leczenie łuszczycy, a także wykazuje działanie ograniczające przetłuszczanie włosów. Jak pozyskać ten drogocenny sok? Należy robić to wiosną. W dorosłej brzozie trzeba nawiercić otwór w pniu. Następnie włożyć do niego rurkę (najlepiej odpowiadającą średnicy otworu) i poczekać, a sok sam zacznie wypływać. Warto wziąć ze sobą duży pojemnik. Trudno jednoznacznie stwierdzić ile soku z jednego drzewa uzyskamy. Ciecz nie wymaga obróbki, można pić bezpośrednio. Tak uzyskany, najlepiej pić na świeżo, jednak można przechowywać go w lodówce maksymalnie przez 6 dni, najlepiej w szklanych butelkach lub słoikach. Oprócz tego warto pozyskiwać z brzozy inne składniki. Nie każdy wie, że można wykorzystywać także liście. Świeże, zmiażdżone liście tego drzewa zawierają w swoich sokach m.in. pożyteczne garbniki (działanie przeciwzapalne, bakteriobójczo, łagodzą podrażnienia) i flawonoidy, a także m.in. witaminę C, potas, magnez, cynk, krzem. Działają odtruwająco oraz moczopędnie na organizm. Takie liście pomagają w oczyszczaniu i łagodzeniu ran i podrażnień skóry. Grzyby rosnące na pniach również mają zdrowotne właściwości. Tzw. huba biała i czarna może być cennym surowcem. Zbiera się je i suszy, można zrobić proszek. Mają działanie antybakteryjne i przeciwzapalne, a także zwiększają odporność. Mają także zastosowanie w leczeniu nowotworów. Należy je jednak pozyskiwać jedynie z drzew, które obumarły. Brzoza ceniona w kosmetologii Metodą destylacji z pąków i liści uzyskuje się olejek brzozowy. Ceniony jest w przemyśle kosmetycznym i medycynie. Choć trudno go uzyskać domowymi sposobami, można nabyć gotowy surowiec. Ma silne właściwości przeciwbakteryjne, ściągające. Jest polecany na różne problemy skórne. Z kory drewna brzozowego jest otrzymywany z kolei dziegieć, który w postaci smarowidła jest stosowany jako naturalny lek dermatologiczny. Wszystkie te składniki oraz metody są znane od lat w medycynie naturalnej oraz ziołolecznictwie. Często naturalne leki rosną wokół nas, wystarczy po nie sięgnąć. Te pozbawione chemicznych dodatków „wspomagacze” mogą nam pomóc rozprawić się w wieloma dokuczliwymi dolegliwościami i zadbać o nasze zdrowie. W dobie popularyzacji ekologii warto korzystać z darów natury.