Szarłaty – charakterystyka rośliny, uprawa i pielęgnacja

Szarłaty – cechy charakterystyczne i popularne odmiany

Szarłat, czyli amarantus, pochodzi najprawdopodobniej z Ameryki Środkowej i Ameryki Północnej. Można go również spotkać na terenie Azji, Afryki oraz Europy. Roślina osiąga maksymalną wysokość około 3 metrów, a jej nazwa pochodzi od intensywnej, szkarłatnej barwy kwiatostanów. Okres kwitnienia trwa od lipca do września. Roślina ma liczne odmiany, ponad 60 gatunków. Do najchętniej uprawianych w Polsce należy m. in: „Szarłat trójbarwny” – roślina jednoroczna, osiąga około 60 cm wysokości, ma drobne i zielonkawe kwiaty, krzewiasty pokrój i niezwykle dekoracyjne liście. Są ostro zakończone, o owalnym lub eliptycznym kształcie, oraz przybierają różne barwy. Mogą mieć zielony, żółty, pomarańczowy, czerwony bądź brązowy kolor, a na jednym liściu mogą być nawet trzy barwy. Okres kwitnienia trwa od lipca do sierpnia.

„Szarłat wiechowaty” – dorasta do wysokości około 1,5 metra, pędy są wzniesione ku górze i silnie rozgałęzione, często przybierają czerwoną barwę. Ma obfite kwiatostany w kształcie kłosów, z drobnymi i ciemno czerwonymi kwiatami. Okres kwitnienia również trwa od lipca do września.

„Szarłat zwisły” – jego wysokość wynosi od około 60 do maksymalnie 200 cm, pędy są rozgałęzione, pełne dużych, szerokich i lancetowatych liści, które są osadzone na długich ogonkach na łodydze. Kwiaty ma drobne, ale zebrane w gęste kwiatostany, które mają kształt kłosów. Ich kolor jest niezwykle intensywny, zazwyczaj ciemno czerwony, ale występują też odmiany o purpurowych lub biało zielonych kwiatach. Okres kwitnienia trwa od lipca do września, a jego owocem jest okrągła torebeczka, osiągająca długość około 1,5-2,5 mm. W środku znajduje się nasionko, o brązowym lub kremowo białym kolorze.

Szarłaty – uprawa i pielęgnacja

Roślina bardzo lubi ciepło, dlatego najlepiej posadzić ją w nasłoneczniony i osłoniętym od wiatru miejscu. Nie lubi minusowych temperatur, więc na okres zimowy należy ją odpowiednio zabezpieczyć. Szarłat trójbarwny najlepiej czuje się w żyznym, próchniczym i przepuszczalnym podłożu. Natomiast odmianę zwisłą i wiechowatą sadzimy w lekkiej, przepuszczalnej i mniej żyznej glebie. Rośliny należy regularnie nawadniać, a szczególnie egzemplarze rosnące w donicach i innych pojemnikach. Jednak nie lubią zbyt dużej ilości wody, za to dobrze reagują na zraszanie. Jeżeli wody jest za dużo, to istnieje ryzyko pojawienia się zgnilizny. Poza tym są dość odporne na inne choroby i szkodniki. Nawożenie stosujemy zazwyczaj tylko przy uprawie amarantusa trójbarwnego. Wierzchołki rośliny można skracać, ponieważ pobudza to ich krzewienie. Inną, ważną czynnością jest również odchwaszczanie, które wykonujemy regularnie, szczególnie w pierwszych latach uprawy.

Szarłaty – wartości odżywcze i zastosowanie

Nasiona szarłatu mają wiele wartości odżywczych. Są bogatym źródłem błonnika, a żelaza mają więcej niż liście szpinaku. Są też lekkostrawne. W ich składzie znajdziemy również witaminy B i E, wapń, magnez, potas oraz fosfor. Posiadają liczne aminokwasy i są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, które obniżają poziom cholesterolu oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób układu krwionośnego. Zawierają antyoksydanty, w tym skwalen, który opóźnia procesy starzenia się organizmu. Oczyszczają przewód pokarmowy oraz poprawiają perystaltykę jelit. Z nasion wytwarza się mąkę oraz kaszę. Dzięki temu, że nie mają glutenu, produkty mogą być spożywane przez osoby chorujące na celiakię. Również liście rośliny są jadalne i bardzo zdrowe. Zawierają dużą dawkę żelaza oraz witaminy C. Zarówno nasiona jak i liście znalazły zastosowanie w gastronomii, i są wykorzystywane jako składnik różnych dań.